۵ اشتباه عجیب هوش مصنوعی در ترجمه
در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی به شدت مورد استقبال افراد قرار گرفته است و هر روز شاهد افزایش استفاده از اپلیکیشن‌ها، سایت‌ها و حتی ربات‌های تلگرامی هستیم اما جالب است بدانید که برخلاف باور عموم جامعه، هوش مصنوعی و نتایجی که از آن به دست می‌آوریم آنچنان قابل اتکا نیستند و نباید چشم بسته از آن اطاعت کنیم. ترجمه نیز به عنوان مهارتی کلیدی در تیررس خیل عظیمی از همان اپلیکیشن‌ها و وبسایت‌ها قرار دارد اما اشتباهات وحشتناک و عجیبی که از هوش مصنوعی در ترجمه دیده‌ایم، حضور آن را در حوزه ترجمه کمرنگ‌تر کرده است. این نوشته از تکست لکست می‌تواند برای شما جذاب باشد چرا که به معرفی چند نمونه از این اشتباه‌ها پرداخته‌ایم.
۱. هوش مصنوعی یا عالم دینی؟
ممکن است در همین ابتدا از عنوانی که می‌بینید حیرت‌زده شوید اما این قضیه به چند سال قبل برمی‌گردد، زمانی که گوگل ترنسلیت به یکی از سرگرمی‌های افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی آن دوره تبدیل شده بود. در آن زمان که فضای مجازی تا این حد گسترده نبود، ترجمه‌های دینی و نبوی گوگل ترنسلیت جالب به نظر می‌آمد. کاربران ردیت (Reddit) بودند که برای اولین بار متوجه شدند با تایپ کردن کلمه‌ها و حروف بی معنی، ترجمه‌های عجیب و غریب مذهبی دریافت می‌کنند. یکی از مثال‌های بسیار عجیب “Dog 19” بود که اگر کلمه “Dog” را ۱۹ بار تایپ می‌کردید و سپس ترجمه آن را از زبان مائوری به انگلیسی می‌خواستید چنین متنی دریافت می‌کردید:
«ساعت قیامت سه دقیقه مانده به دوازده است. ما در حال شناخت شخصیت‌ها و تحولات دراماتیکی در جهان هستیم که نشان می‌دهد بسیار به آخرالزمان و بازگشت عیسی مسیح نزدیک می‌شویم». چنین ترجمه یا پیام هشدار دهنده‌ای هم می‌تواند ترسناک باشد و هم خنده‌دار. این ترجمه تا زمان زیادی در شبکه‌های اجتماعی، از ردیت گرفته تا توییتر دست به دست شد و کاربران گاه منابع بی شمار را مقصر می‌دانستند و گاه کارمندان گوگل را به جن و پری بودن متهم می‌کردند. گاهی اوقات هم تصور می‌کردند که ترجمه‌ها از ایمیل‌ها و پیغام‌های شخصی افراد برگرفته شده است. برخی نیز انگشت اتهام را سمت بخش suggest an edit میگرفتند اما واقعیت امر این است باعث و بانی این مشکل صرفا به ترجمه ماشینی بازمی‌گردد، نه هیچکس دیگری.
۲. ترجمه اشتباه فیسبوک: فاجعه
سال ۲۰۱۷ بود که یک فلسطینی عکسی از خود در کنار بولدوزر منتشر کرد و نوشت: «یصبحهم» یا همان «صبح بخیر». بعد از وایرال شدن این عکس او توسط پلیسی اسرائیلی دستگیر شد. اما دلیل دستگیری چه بود؟
سرویس ترجمه ماشینی فیسبوک آن را «به آنها آسیب بزن» در انگلیسی و «به آنها حمله کن» در زبان عبری ترجمه کرد. این شخص به اتهام استفاده از بولدوزر با هدف تخریب افراد یهودی دستگیر شد و پس از مشخص شدن حقیقت به او آزادی دادند. اندکی پس از این ماجرا فیسبوک با انشتار بیانیه‌ای به صورت رسمی عذرخواهی کرد.
۳. بازی با جان بیمارها
طبق دستورالعمل‌های رسمی هر کشور، بیمارستان‌ها و سازمان بهداشت و درمان باید به درستی نحوه استفاده از داروها را از زبان مبدا به زبان مقصد ترجمه کنند. در یکی از بیمارستان‌ها به دلیل عدم توجه به این مهم، کادر بیمارستان مجبور شدند از طریق گوگل ترنسلیت و سایر برنامه‌ها با افراد غیر انگلیسی زبان صحبت کنند. بدون شک کیفیت ترجمه‌های گوگل ترنسلیت افزایش یافته است و تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که همچنان نمی‌توان به آن اعتماد کرد. در حال حاضر میزان دقت این برنامه برای ترجمه‌های اسپانیایی ۹۰٪ و برای ترجمه‌های کره‌ای و ژاپنی ۷۰ الی ۸۰ درصد است اما برای زبان‌هایی که مخاطبان کمتری دارند، دقت ترجمه کیفیت چندان خوبی ندارد. در واقع، دقت ترجمه‌های زبان فارسی ۶۷ درصد و زبان ارمنی ۵۵ درصد هستند. یک نمونه از این ترجمه‌ها:
در انگلیسی: در صورت نیاز می‌توانید برای رفع درد از ایبوپروفن مصرف کنید.
ترجمه: ممکن است برای درد به اندازه ای که نیاز دارید موشک ضد تانک بخورید.
اما همچنان مشخص نشد ترجمه انجام‌شده با چه هدف صورت گرفته است اما به طور کلی، نباید اهمیت دقت در ترجمه متون پزشکی دست کم گرفته شود.
۴. استفاده از ترجمه ماشینی برای سخنرانی؟ نه ممنون!
ریموند دالیو، کارآفرین و سرمایه‌گذار ثروتمند آمریکایی برای سخنرانی در برابر بخش عظیمی از حضار مجبور به استفاده از ترجمه ماشینی Voice to text شد. نتیجه این کار چیزی نبود جز اجرایی مفتضحانه. او که به عنوان مدیر صندوق تامینی و مدیر ارشد سرمایه گذاری برای Bridgewater Associates (بزرگترین صندوق تامینی جهان) روی صحنه رفته بود، سخنرانی‌اش به بدترین شکل پیش رفت. در حین اجرا، زیرنویس یا همان متن تولیدشده از صحبت‌های به دو زبان انگلیسی و چینی ترکیب شدند که هیچ معنایی نمی‌داد. به جای آن که اوضاع بهتر شود بدتر هم شد و در زیرنویس به طور مکرر کلمه Switzerland یا همان سوئیس نوشته می‌شد. بارها نیز پیش می‌آمد که کلمه arrogant به صورت aragon نوشته شود.
۵. دامن زدن تفاوت ها و تعصب های جنسی
اکثر زبان‌ها مبتنی بر جنسیت هستند و ترجمه ضمایر و حتی اسم‌ها می‌تواند گمراه کننده باشد. برخی زبان‌ها مانند فارسی چنین نیستند و ترجمه متون از فارسی به زبان‌هایی مانند اسپانیایی و انگلیسی ممکن است شما را به شک بیاندازند.
فارسی: او یک مهندس است.
انگلیسی: He is an engineer.
اگر این عبارت داخل یک متن طولانی باشد، قطعا یکی از بین he و she را دریافت خواهید کرد چرا که هوش مصنوعی به احتمال زیاد چیزی از کانتکست متوجه نخواهد شد.
کلام پایانی
آنچنان که به نظر می‌رسد کشمکش‌های حول ارجحیت ترجمه انسانی نسبت به ترجمه ماشینی یا برعکس چندان مانند گذشته بحث‌برانگیز نیست و آن طور که از قرائن پیداست ترجمه ماشینی در گرفتن صندلی ترجمه انسانی ناکام مانده است و حداقل تا مدت زمان زیادی نیز خواهد ماند چرا که اشتباه‌‌های عجیب هوش مصنوعی می‌توانند کل اعتبار متن اصلی و ترجمه را زیر سؤال ببرند.