کتاب‌های اصول و روش ترجمه | قدمی بزرگ در یادگیری ترجمه

همه ما می‌دانیم که یادگیری یک مهارت به زمان و تلاش کافی نیازمند است. ترجمه به عنوان یک مهارت کاربردی که در سطح بین المللی کمک رسان افراد می‌شود نیز از این قاعده مستثنی نیست. کسب مهارت ترجمه یک شبه حاصل نمی‌شود و فرد علاقمند به یادگیری ترجمه، باید مسیری درست طی کند تا به این مهم دست پیدا کند. علاوه بر یادگیری لغات و داشتن تسلط کافی بر روی کلمات زبان مد نظر با استفاده کتاب‌های مخصوص یادگیری لغات، بخش اعظمی از فرآیند تبدیل شدن به یک مترجم حرفه‌ای، آشنایی با کتاب‌های اصول و روش ترجمه است تا فوت و فن ترجمه به دست آید. در این نوشته از تکست لکست، به معرفی و بررسی تعدادی از این کتاب‌ها خواهیم پرداخت تا از چند و چون ماجرا بیشتر مطلع شوید.

1. Becoming A Translator

کتاب Becoming A Translator اثر Douglas Robinson، مقدمه‌ای است بر نظریات و یادگیری اصول ترجمه. در این کتاب، موضوعات بسیار مهم و مقدماتی که یک مترجم باید بداند، معرفی شده‌اند. هر کدام از جملاتی که در کتاب تبدیل شدن به یک مترچم می‌خوانید، بدون شک خروجی مثبتی برای شما خواهد داشت و مرز بین مترجم حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای را در جملاتی که خواهید نوشت، مشخص خواهد کرد. کتاب دارای ۱۰ فصل است و به صورت کلی، نکات خوبی در هر فصل ارائه می‌شود.

2. Introducing Translation Studies

یکی از کتاب‌هایی که حتما باید بخوانید، بدون شک همین کتاب است. کتاب معرفی مطالعات ترجمه، اثر مشترک Jeremy Munday، Sara Ramos Pinto و Jacob Blakesley از ۱۲ فصل تشکیل شده است و در هر فصل به یک موضوع اشاره می‌کند. شرح چیستی ترجمه از دیدگاه مترجمان و زبان شناسان بزرگ به همراه تاریخچه ترجمه، دو فصل آغازین کتاب را تشکیل می‌دهد. در ادامه، شاهد معرفی مفاهیم کلیدی در ترجمه از جمله Equivalence، Functional theories، Discourse and Register analysis approaches، Cultural and ideological turns، The role of translator و Philosophical approaches to translation خواهید بود.

3. Evaluation in Translation

کتاب ارزیابی در ترجمه از Jeremy Munday دیگر کتاب معرفی شده از این مترجم و استاد مترجمی دانشگاه لیدز است. کتاب Evaluation in Translation ۶ فصل دارد که در آن موضوعات مهمی مانند Evaluation and translation،The interpretation of political speech، The literary translator and reviser و سایر مباحث کاربردی عنوان شده است. اگر به دنبال کتابی ریزبینانه و موشکافانه نسبت به مطالعات ترجمه هستید، کتاب ارزیابی در ترجمه را حتما بخوانید.

4. A Linguistic Theory of Translation

ترجمه و زبانشناسی، دو مورد از گرایش‌های تحصیلات آکادمیک زبان انگلیسی هستند و یادگیری ارتباط این دو با یکدیگر برای هر مترجمی حائز اهمیت است. این کتاب که نوشته‌ی J. C. Catford است، ۱۴ فصل دارد. A Linguistic Theory of Translation کتابی کوتاه اما مفید است که تعدادی از مطالب معرفی شده در سایر کتاب‌ها مانند Introducing Translation Studies و  Becoming A Translatorرا با جزئیات بیشتری توضیح می‌دهد. Translation equivalence، Formal correspondence و Translation shifts از این موارد هستند.

5. Introducing Interpreting Studies

ترجمه لزوماً به نوشتار و تبدیل متون از زبانی به زبان دیگر محدود نمی‌شود. کتاب Introducing Interpreting Studies، به صورت اختصاصی بر روی ترجمه شفاهی متمرکز است و یکی از بهترین کتاب‌ها در این زمینه محسوب می‌‍شود. نکات کلیدی موجود در این کتاب، مطمئناً در مسیر تبدیل شدن به مترجمی شفاهی به شما کمک خواهد کرد. کتاب معرفی مطالعات ترجمه شفاهی دارای سه بخش و سیزده فصل است و در آن، علاوه بر مباحث کلیدی، نظریات مهمی نیز دیده می‌شود.

اما در این میان، مترجمان فعال در کشورمان و کسانی که توانایی آموزش این مهارت را دارند، بیکار ننشسته‌اند و کتاب‌‌های مفیدی منتشر کرده‌اند که نکات را به زبان فارسی بیان می‌کنند و گره گشای کار مترجمان تازه‌کار هستند. این مسئله تاثیر بسزایی در ترجمه متون مختلف دارد، به ویژه در مطالبی که بخشی از آنها به زبان فارسی مربوط می‌شود. در نتیجه، تعدادی از کتاب‌های این دسته را هم در این نوشته از تکست لکست آورده‌ایم.

6. اصول و روش کاربردی ترجمه

در این زمینه، ابتدا نگاهی به کتاب اصول و روش کاربردی ترجمه اثر اسماعیل سعیدان، مدرس دانشگاه، خواهیم پرداخت. این کتاب مشتمل است بر دو بخش و یازده فصل که در بخش اول، مباحث ترجمه به صورت کلی مطرح شده و در بخش دوم، ترجمه و مباحث دستور زبان و ساختار نحوی جمله آموزش داده می‌شوند. ترجمه جملات و اصطلاحات فارسی به انگلیسی و همچنین ترجمه اصطلاحات انگلیسی به فارسی از مهم‌ترین سرفصل‌ها است.

7. آموزش ترجمه

کتابی که تمرکز چندانی بر روی اصول ندارد اما روش‌ها و کلمات مناسبی که برای ترجمه جملات و اصطلاحات فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی هستند را به بهترین شکل ممکن یاد می‌دهد. کتاب آموزش ترجمه از حسن هاشمی میناباد ۱۵ درس دارد که بهتر است تمامی بخش‌های آن را با جزئیات بخوانید. هر درس شامل ۴ بخش می‌شود که عبارتند از متن اصلی، شرح و تحلیل، ترجمه و تمرین.

8. ترجمه متون اقتصادی

آخرین کتاب معرفی شده در این مقاله از تکست لکست، کتاب ترجمه متون اقتصادی از دکتر پرویز بیرجندی، دکتر بهمن گرجیان و شیوا مولونیا است. اقتصاد یکی از موضوعات مهم در زندگی روزمره افراد به شمار می‌رود و ترجمه عبارات و معادلات مربوط به آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب ترجمه متون اقتصادی از ۳۰ فصل تشکیل شده است که هر فصل با یک متن مربوط به اقتصاد آغاز می‌شود و در ادامه ترجمه‌ای پیشنهادی ارائه شده است. سپس، چند تمرین برای تقویت توانایی ترجمه متون اقتصادی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. در بخش پایانی کتاب نیز عبارات کاربردی که در قالب حروف مخفف نوشته می‌شوند، مطرح شده است.

کلام پایانی

بهتر است خودتان بر اساس سطحی که در آن هستید، ترتیب خواندن کتاب‌ها را مشخص کنید؛ به عبارتی دیگر، لازم نیست که حتما در ابتدا کتاب‌های متمرکز بر اصول را بخوانید و سپس نحوه ترجمه کردن را یاد بگیرید. مبتنی بر نیاز خود، خواندن این کتاب‌ها و سایر مطالب معرفی شده در تکست لکست را شروع کنید تا به سطح پیشرفته‌ای دست پیدا کنید. فراموش نکنید که این کتاب‌ها صرفا بخشی از کتاب‌های خوب در این زمینه هستند و بدون شک، بعد از اتمام این کتاب‌ها و در صورت نیاز، می‌توانید از مطالب موجود در سایر کتاب‌ها نیز استفاده کنید.