سرعت و دقت در ترجمه
درک گزینه‌های ترجمه
ساده‌ترین و سریع ترین گزینه‌ای که همیشه هم در دسترس است، با عنوان «ترجمه ماشینی» شناخته می‌شود. با اینکه ترجمه ماشینی همیشه غیر استاندارد تلقی می‌شود، اما همچنان خواهان زیادی دارد. برای مثال، معروف ترین ابزار ترجمه آنلاین یعنی گوگل ترنسلیت، به صورت رایگان در دسترس همه افراد قرار دارد. بسیاری از نرم افزارهای تخصصی یک قدم بیشتر نیز در راستای بهتر شدن برداشته‌اند که از طریق آن می‌توانند نحوه استفاده از کلمات در جمله را بشناسند و تنظیماتی را برای آن مشخص کنند. به عنوان مثال، نرم افزارهای Hemingway یا Grammarly را در نظر بگیرید که چگونه قادر به شناسایی و نیز رفع ایرادات جمله از نظر نگارشی و مفهوم متن هستند.
ترجمه به کمک کامپیوتر اغلب با ترجمه ماشینی اشتباه گرفته می‌شود، اما بهتر است بدانید که این دو، سرویس‌های کاملا متفاوتی هستند. در ترجمه به کمک کامپیوتر، یک مترجم انسانی از کامپیوتر جهت بهتر کردن ترجمه از جوانب مختلف استفاده می‌کند. در این شرایط، بخش اعظمی از متنِ مثلا استاندارد توسط کامپیوتر ترجمه می‌شود و مترجم انسانی که دانش زبانی بهتری دارد و به عنوان مثال می‌تواند متن را از نظر نحو زبانی تقویت کند، دستی به سر و روی متن می‌کشد و با ویرایش متن ترجمه‌شده توسط کامپیوتر، یک رونوشت جدید در زبانی دیگر ایجاد کند. ترجمه ماشینی قطعا از نظر سرعت حرف اول را می‌زند اما متن ترجمه شده از نظر کیفیت در نقطه مقابل آن قرار دارد. در عوض، ترجمه به کمک کامپیوتر در یک سطح کاملا متوسط پیش می‌رود؛ یا به عبارتی دیگر، ترجمه به کمک به کامپیوتر بر روی خطی اعتدال در حال حرکت است. اما ترجمه انسانی که از اسمش نیز مشخص است، متن مبدا را تحویل می‌گیرد و با ترجمه کلمه به کلمه، خط به خط و موضوع به موضوع، راهش به جایی ختم می‌شود که به آن می‌گوییم متن مقصد یا همان متن ترجمه‌شده به زبان دیگر. در ادامه مطلب، هر کدام از این سه مورد را با جزئیات بیشتری خواهیم شناخت.
۱. ترجمه ماشینی:
رایج ترین گزینه هنگام بررسی سرعت در مقابل کیفیت، بدون شک ترجمه ماشینی است.
- مزایا: همانطور که می‌دانید سریع ترین روش ترجمه اسناد و مدارک، استفاده از ترجمه ماشینی است. اگر دانشجو هستید و می‌خواهید متنی را از زبانی دیگر به زبان مد نظرتان برگردانید، ترجمه ماشینی گزینه خوبی برای انتخاب است. ترجمه ماشینی راهی عالی برای ترجمه سریع یک وب سایت، کپی و چسباندن متن از یک ایمیل برای ترجمه سریع، یا دریافت اصل موضوع از یک منبع خارجی است.
- ملاحظات: افراد کاری و دانشگاهی که می‌خواهند خوانندگان متن‌شان تحت تاثیر نوشته قرار بگیرند، بهتر است در رابطه با استفاده از این روش تجدید نظر کنند. زبان‌ها با یکدیگر تفاوت‌هایی از جوانب مختلف مانند سبک نوشتار، قواعد و حتی تفاوت‌های فرهنگی دارند که در نهایت به سردرگمی ماشین ترجمه ختم می‌شود. زمان فعل و تطابق فاعل با فعل از جمله‌ی عوامل اصلی در ایجاد ایرادات گرامری در سرویس ترجمه ماشینی هستند و در ترجمه اسناد تخصصی، مقالات علمی و اسناد تجاری که ممکن است تفاوت‌های ظریف فرهنگی را به تصور بکشند، کار ترجمه ماشینی به شدت سخت می‌کند و ماحصل آن ترجمه‌ای بی کیفیت می‌شود.
-
۲. ترجمه به کمک کامپیوتر:
- مزایا: در مقیاس سرعت، ترجمه به کمک کامپیوتر بین ترجمه ماشینی و ترجمه انسانی قرار دارد. همانطور که می‌دانید، ترجمه به کمک کامپیوتر آهسته‌تر از ترجمه ماشینی و سریع‌تر از ترجمه انسانی انجام می‌شود. نکته مثبت متن ترجمه‌شده توسط ماشین ترجمه و ویرایش آن توسط مترجم انسانی این است که متن در زمان نسبتا کمتری آماده تحویل به مشتری می‌شود با این تفاوت که از نظر استفاده از کلمه مناسب، معنا، قواعد و تمام نکته‌های زبانی بررسی و رفع اشکال شده است. علاوه بر سریع‌تر بودن پروسه انجام ترجمه به کمک کامپیوتر از ترجمه ماشینی، ارزان‌تر نیز خواهد بود.
- ملاحظات: ترجمه به کمک به کامپیوتر در دو مورد دارای محدودیت است: ۱. امکان رقابت با دارالترجمه و مترجمان آن را ندارد ۲. تعداد مترجمان یک پروژه در ترجمه انسانی ممکن است بیشتر از یک باشد (ترجمه و ویرایش جدا باشند). کسی که کار ویرایش انجام می‌دهند، باید دانش زبانی فوق العاده‌ای در زبان مقصد داشته باشد و علاوه بر فهم لغات و قواعد، نکات ریز زبانی و ویژگی‌های فرهنگی را درک کند. دیگر مشکلی که در ویرایش ترجمه به کمک کامپیوتر پیش می‌آید، روبرو شدن با متون متفاوت است؛ در واقع، ویرایش یک متن استاندارد ترجمه‌شده توسط ماشین ترجمه نمی‌تواند چالش برانگیز باشد، اما در سایر متن‌های تخصصی و فنی که عبارات محاوره‌ای یا کلمات رایج در جامعه زبان مقصد به کار می‌رود، ویرایش متن به دلیل عدم وجود ترجمه‌ای خوب دچار مشکل می‌شود.
۳. ترجمه انسانی:
- مزایا: آهسته‌ترین و دقیق‌ترین ترجمه ممکن که در این نوشته به آن می‌پردازیم، ترجمه انسانی است. شاید برای‌تان جالب باشد که هنگام ترجمه اسناد فنی و تخصصی، ترجمه انسانی آنچنان هم که از ابتدای نوشته عنوان کرده بودیم، آهسته‌تر از ترجمه به کمک کامپیوتر نخواهد بود. مزیت اصلی ترجمه انسانی در دقت آن یافت می‌شود. زمانی که یک سند باید با بالاترین کیفیت ممکن ترجمه شود و ترجمه آن زبان نیازمند داشتن یک پیش زمینه بسیار خوب از فرهنگ باشد، هیچ چیزی نمی‌تواند جایگزین ترجمه انسانی شود.
- ملاحظات: همانطور که کامپیوترها، تلفن‌های همراه هوشمند، خودروها، وکلا و هر آنچه که فکرش را می‌کنید با یکدیگر تفاوت دارند، مترجمان انسانی نیز باهم متفاوت هستند. دو زبانه بودن به منزله مترجم بودن نیست. بدون داشتن دانش، تجربه و تخصص لازم در زبان‌های مبدا و مقصد، تفاوت‌های فرهنگی آنها و موضوع مطالب ترجمه‌شده، شما هیچ تفاوتی با ترجمه ماشینی نخواهید داشت. در ترجمه، با یک اشتباه کوچک ممکن است اعتبار خود را از دست بدهید. اگر ترجمه شما ایراد داشته باشد، اعتمادی هم برای همکاری با شما شکل نخواهد گرفت. وقتی که مفهوم دو متن مبدا و مقصد با یکدیگر مغایرت داشته باشد، مشتری درباره اخلاقیات شما دچار تردید خواهد شد.
کلام پایانی
به طور کلی، ترجمه از هر نوعش مانند متن، صوت و غیره می‌بایست با کیفیت بالایی انجام شود تا مفاهیم کلیدی از بین نروند. ترجمه ماشینی از سال‌های بسیار دور مورد استفاده قرار گرفته بود، اما حجم کار آن در سال‌ها و دهه‌ی اخیر بسیار بیشتر شده است. دلیل چنین افزایشی، بالا رفتن کیفیت کار است و ممکن است تا چند سال بعد بسیار بهتر شود اما در حال حاضر نمی‌توان به آن، علی الخصوص در ترجمه متون تخصصی اتکا کرد. به همین جهت، توصیه ما این است که باید از مزایای ترجمه ماشینی بیشتر بهره برد.